Beda Venerabilis, Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, 1, CAPUT XVII. Ut Germanus episcopus cum Lupo Brittaniam navigans, et primo maris, et postmodum Pelagianorum tempestatem divina virtute sedaverit.
| 1 | Ante paucos sane adventus eorum annos haeresis Pelagiana per Agricolam inlata, Severiani episcopi filium, fidem Brittaniarum foeda peste commaculaverat. Verum Brittani cum neque suscipere dogma perversum gratiam Christi blasphemando ullatenus vellent, neque versutiam nefariae persuasionis refutare verbis certando sufficerent, inveniunt salubre consilium, ut a Gallicanis antistitibus auxilium belli spiritalis inquirant. |
| 2 | Quam ob causam collecta magna synodo quaerebatur in commune, qui illic [Al., illuc] ad succurrendum fidei mitti deberent: atque omnium iudicio electi sunt [Al., eligebantur] apostolici sacerdotes Germanus Autissiodorensis, et Lupus Trecasenae [Al., Trecassinae] civitatis episcopi, qui ad confirmandam fidem gratiae caelestis Brittanias [Al., Brittaniam] venirent. Qui cum prompta devotione preces et iussa sanctae Ecclesiae suscepissent, intrant Oceanum, et usque ad medium itineris quo a Gallico sinu Brittanias usque tenditur, secundis flatibus navis tuta volabat. Tum subito occurrit pergentibus inimica [Al., occurrit inimica] vis daemonum, qui tantos talesque viros ad recuperandam tendere [Al., pertendere] populorum [Al., populis] salutem inviderent: concitant procellas, caelum diemque nubium nocte subducunt; ventorum furores vela non sustinent; cedebant ministeria victa nautarum; ferebatur navigium oratione, non viribus: et casu dux ipse vel pontifex fractus corpore, lassitudine ac sopore resolutus est. Tum vero quasi repugnatore cessante, tempestas excitata convaluit, et iam navigium superfusis fluctibus mergebatur. |
| 3 | Tum beatus Lupus, omnesque turbati excitant seniorem elementis furentibus opponendum; qui periculi inmanitate constantior Christum invocat, et adsumpto in nomine sanctae [Al., sanctissimae] Trinitatis levi aquae spargine [Al., aspergine] fluctus saevientes opprimit, collegam commonet, hortatur universos, oratio uno ore et clamore profunditur: adest Divinitas, fugantur inimici, tranquillitas serena subsequitur, venti e contrario ad itineris ministeria revertuntur, decursisque brevi spatiis pelagi, optati littoris quiete potiuntur. Ibi conveniens ex diversis partibus multitudo excepit sacerdotes, quos venturos etiam vaticinatio adversa praedixerat. |
| 4 | Nunciabant enim sinistri spiritus quod timebant, qui imperio sacerdotum dum ab obsessis corporibus detruduntur, et tempestatis ordinem et pericula quae intulerant fatebantur, victosque se eorum meritis et imperio non negabant. |
| 5 | Interea Brittaniarum insulam apostolici sacerdotes raptim opinione, praedicatione, virtutibus impleverunt: divinusque [Al. add. et] per eos sermo, quotidie non solum in ecclesiis, verum etiam per trivia, per rura praedicabatur; ita ut passim et fideles catholici firmarentur, et depravati viam correctionis agnoscerent. |
| 6 | Erat illis apostolorum instar, et gloria et auctoritas per conscientiam, doctrina per litteras, virtutes ex meritis. Itaque regionis universitas in eorum sententiam prompta transierat. Latebant abditi sinistrae persuasionis auctores, et more maligni spiritus, gemebant perire sibi populos evadentes, ad extremum diuturna meditatione concepta praesumunt inire conflictum. |
| 7 | Procedunt conspicui divitiis, veste fulgentes, circumdati adsentatione multorum: discrimenque certaminis subire maluerunt, quam in populo quem subverterant pudorem taciturnitatis incurrere, ne viderentur se ipsi silentio damnavisse. Illic plane inmensa multitudo, etiam cum coniugibus ac liberis excita [Al., excitata] convenerat, aderat populus expectator, et futurus iudex, adstabant partes dispari conditione dissimiles; hinc divina fides, inde humana praesumptio; hinc pietas, inde superbia; inde Pelagius auctor, hinc Christus. |
| 8 | Primo in loco beatissimi sacerdotes [Al. add. Germanus atque Lupus] praebuerunt adversariis copiam disputandi, quae sola nuditate verborum, diu inaniter et aures occupavit et tempora: deinde antistites venerandi, torrentes eloquii sui cum apostolicis et evangelicis imbribus profuderunt: miscebatur sermo proprius cum divino, et adsertiones molestissimas lectionum testimonia sequebantur: convincitur vanitas, perfidia confutatur; ita ut ad singulas verborum obiectiones errare se, dum respondere nequiit [Al., nequivit], fateretur: populus arbiter vix manus continet, iudicium tamen clamore testatur. |