monumenta.ch > Cassianus > 1
>>> Cassianus, Collationes, 2, 15, II. In quo quis sanctos viros debeat admirari.

CAPUT PRIMUM. SHOW LINKS TO MANUSCRIPTS HIDE APPARATUS

1	Post [Vocabulum synaxis, quamvis varie a Patribus sumatur, pluresque habeat significationes, ut alias notavimus (Lib. II Institut. c. 26, et collat. 7 c. ult.), tamen apud Cassianum passim denotat conventum, seu congregationem monachorum ad orandum divinasque laudes decantandas et celebrandas; quemadmodum et apud S. Ephrem in epistola quadam ad Ioannem Monachum, ubi ait: Neque corporalium necessitatum praetextu synaxim vestram neglexeritis. Et lib. de Virtute cap. 5: Si ante cunctos in synaxim ac congregationem prodeas et persistas donec absolvatur, non in hoc te efferat cogitatio, etc. Vespertinam itaque synaxim vocat vespertinum conventum ad orationem, vel ipsam orationem, psalmodiam aut officium vespertinum. Vide alias notationes de eadem voce.] synaxin vespertinam ad repromissam narrationem intenti, [De psiathiis eorumque duplici usu apud veteres monachos, alibi abunde dictum (Lib. IV Instit. cap. 23, et collat. 1 c. ult.).] psiathiis pariter ex more consedimus. Cumque silentium aliquantisper pro senis reverentia praeberemus, taciturnitatem verecundiae nostrae tali praevenit eloquio: Usque ad [Χάρισμα, idem quod gratia sive donum gratuitum. Sumptum hoc vocabulum et apud Latinos retentum ex Apostolo I ad Corinthios XII, ubi de variis donis et gratiis Spiritus sancti agens: Aemulamini, inquit, charismata meliora. Quod D. Thomas exponit potiores gratias. Tertullianus vero (Lib. I ad Uxorem c. 3), eamdem sententiam spectans: Meliorum, ait, donationum sectatores simus. Sumitur autem gratia apud theologos non pro quocumque Dei beneficio naturali aut spirituali, quomodo Pelagiani haeretici gratiae nomine librum arbitrium atque alia id genus naturalia dona intelligi volebant, ut testatur D. Augustinus (Lib. de Gratia Christi c. 3 et seq.): sed pro solis Dei donis et beneficiis supernaturalibus, id est, quae naturae facultatem superant et gratis a Deo hominibus etiam indignis conferuntur (Vide collat. 13 c. 9). Distinguitur autem a theologis (S. Thom. 1-2, q. 111, art. 1 et 4) duplex gratia: una quidem per quam ipse homo Deo coniungitur, quae vocatur gratia gratum faciens, de qua actum est superiore collatione; altera vero per quam unus homo cooperatur alteri ad hoc ut ad Deum reducatur. Huiusmodi autem donum vocatur gratia gratis data, quia supra facultatem naturae et supra merita personae homini conceditur: sed quia non datur ad hoc ut homo ipse per eam iustificetur, sed potius ut ad iustificationem alterius cooperetur, ideo non vocatur gratum faciens. Et de hac dicit Apostolus I ad Corinthios XII: Unicuique datur manifestatio Spiritus ad utilitatem, scilicet aliorum. Porro cum varia sint dona gratiae gratis datae, quae alias dicuntur charismata, quemadmodum docet Apostolus illis verbis: Divisiones gratiarum sunt, idem autem Spiritus, etc.; unicuique autem datur manifestatio Spiritus ad utilitatem (id est, conferuntur dona spiritualia, sed visibilia, ut sint argumentum et manifestatio invisibilis Spiritus accepti). Alii per Spiritum datur sermo sapientiae, alii autem sermo scientiae secundum eumdem Spiritum, alteri fides in eodem Spiritu, alii gratia sanitatum in uno Spiritu, alii operatio virtutum, alii prophetia, alii discretio spirituum, alii genera linguarum, alii interpretatio sermonum. Tamen in hac collatione quae de Charismatibus divinis inscribitur, non promiscue de omnibus charismatibus seu gratiis gratis datis agitur, sed proprie et peculiariter de duobus, nempe de gratia sanitatum sive sanationum, id est, gratia sanandi et curandi morbos, et operatione virtutum, id est, signorum et miraculorum, ut ex consequentibus patebit. Cur autem gratia sanitatum distinguatur etiam ab Apostolo ab operatione virtutum seu miraculorum, cum sit ipsa miraculosa et per divinam virtutem fiat, respondet D. Thomas (2-2, q. 178, a. 2 et 4), quod gratia sanitatum commemoratur seorsum, quia per eam confertur homini aliquod beneficium peculiare, scilicet corporalis sanitatis, praeter beneficium commune, quod exhibetur in omnibus miraculis, ut scilicet homines adducantur in notitiam Dei. Horum autem charismatum triplicem seu tripartitam rationem postmodum assignat Auctor, cur scilicet eiusmodi dona aliquibus conferantur. Verum tertia ratio non tam ad veram gratiam gratis datam, sive sanitatum, sive miraculorum, quam ad fictionem et simulationem, aut imitationem quamdam diabolicam eiusmodi gratiarum refertur, quam diabolus in suis ministris operatur, ut infra dicetur plenius. Utramque vero causam sive rationem, hoc est, primam et secundam, D. Thomas (In Commentar.) exposuit simul cum utriusque gratiae discrimine his verbis: Pertinet ad gratiam gratum facientem quod per eam Spiritus sanctus inhabitet, quod quidem non pertinet ad gratiam gratis datam, sed solum ut per eam Spiritus sanctus manifestetur, sicut interior motus cordis per vocem. Manifestatur autem per huiusmodi gratias Spiritus sanctus dupliciter: uno modo ut inhabitans Ecclesiam, et docens, et sanctificans eam; puta cum aliquis peccator, quem non inhabitat Spiritus sanctus, facit miracula ad ostendendum quod fides Ecclesiae quam ipse praedicat sit vera. Unde dicitur Hebr. II: Contestante Deo signis, et prodigiis, et variis Spiritus sancti distributionibus. Alio modo manifestatur per huiusmodi gratia Spiritus sancti, ut inhabitans eum cui tales gratiae conceduntur. Unde dicitur Act. VI quod Stephanus, plenus gratia, faciebat prodigia et signa multa, quem Spiritu sancto plenum elegerunt. Sic autem non conceduntur huiusmodi gratiae, nisi sanctis. Et ne huiusmodi manifestatio vana videatur, subdit: Ad utilitatem (scilicet communem, in quo designatur finis harum gratiarum), et hoc vel dum probatur vera doctrina Ecclesiae, et sic fideles confirmantur et infideles convertuntur, vel dum sanctitas alicuius proponitur aliis in exemplum. Unde dicitur infra: Ad aedificationem Ecclesiae quaerite, ut abundetis. Et c. X: Non quaerens quod mihi utile, sed quod multis, ut salvi fiant.] spiritalium rationem charismatum proferendam praecedens disputationis ordo pervenit, quam tripartitam esse maiorum traditione percepimus.
2	Prima siquidem curationum causa est, cum pro merito sanctitatis electos quosque ac iustos viros signorum gratia comitatur, sicut Apostolos multosque sanctorum signa ac prodigia secundum auctoritatem Domini fecisse manifestum est, ita dicentis: Infirmos curate, mortuos suscitate, leprosos mundate, daemones eiicite; gratis accepistis, gratis date [Matth. X]. Secunda, cum, ob aedificationem ecclesiae vel eorum qui infirmos suos ingerunt, vel eorum qui curandi sunt, fidem, sanitatum virtus etiam a peccatoribus indignisque procedit. De quibus Salvator in Evangelio: Multi, inquit, dicent mihi in illa die: Domine, Domine, [D. Hieronymus in hunc locum: Prophetare, et virtutes facere, et daemonia eiicere, interdum non eius meriti est qui operatur; sed vel invocatione nominis Christi hoc agit, vel ob condemnationem eorum qui invocant, et utilitatem eorum qui vident et audiunt, conceditur, ut licet homines despiciant signa facientes, tamen Deum honorent ad cuius invocationem fiunt multa miracula. Nam et Saul, et Balaam, et Caiphas, prophetaverunt, nescientes quid dicerent (I Reg. X, Num. XXIII, Ioan. XI); et Pharao, et Nabuchodonosor somniis futura cognoscunt (Genes. XLI, Daniel. II); et in Actibus Apostolorum, filii Scevae Iudaei videbantur eiicere daemonia (Act. XIX). Sed et Iudas apostolus cum animo proditoris multa signa inter apostolos fecisse narratur. Haec S. Hieronymus (Vide infra cap. 6).] nonne in nomine tuo prophetavimus, et in nomine tuo daemonia eiecimus, et in tuo nomine virtutes multas fecimus: et tunc confitebor illis quia numquam novi vos: Discedite a me, operarii iniquitatis [Matth. VII]. Et econtrario, si offerentium vel infirmorum desit fides, etiam illos quibus curationum dona collata sunt non sinit sanitatum exercere virtutem.
3	De qua re Lucas evangelista: Et [Duobus modis exponitur: 1o Non poterat. id est nolebat, propter eorum incredulitatem; quemadmodum fratres Ioseph dicuntur non potuisse fratri suo quidquam pacifice loqui, quia oderant eum (Gen. XXXVII), id est, noluisse; et ut Christus ait Ioan. VII: Non potest mundus odisse vos: 1o non vult odisse, cum vos mundati sitis; 2o Non poterat, id est, non conveniebat nec decebat ut faceret: quemadmodum filiis Zebedaei dixit: Non est mecum dare vobis (Matth. XX). Nolo dare vobis, quia non congruit adhuc carnalibus et mundanis.] non poterat, inquit, Iesus facere inter eos virtutes, propter incredulitatem illorum [Luc. IV]. Unde idem Dominus: Multi, inquit, leprosi erant in Israel sub Eliseo propheta, et nemo eorum mundatus est nisi Naaman Syrus [Matth. XIII]. [De hac daemonum collusione ac simulatione, qua fingunt se a magis cogi et eorum imperio de obsessis corporibus violenter expelli, actum est supra (Collat. 8 c. 20). Hunc autem modum recensuit Auctor, non quod ad charismata divina et dona supernaturalia curationum et miraculorum de quibus hic agitur, vere pertineat, ut cuivis notum est, sed quod illorum similitudinem quamdam et speciem prae se ferat. Imitatur enim diabolus, ut simia, quantum potest, divinas actiones; sed eas attingere et assequi non potest. Proinde quamvis tum per se, tum per suos ministros, Deo permittente, multa possit operari quae hominibus mira et mirabilia videantur (S. Thom. I parte, q. 111, a. 4, et 2-2, q. 178, a. 2), non tamen vera miracula, quae scilicet superent omnem facultatem rerum naturalium (qualia sunt suscitare mortuos, caecos illuminare, et huiusmodi), aut absolute mirabilia, de quibus intelligitur illud psalmi: Benedictus Dominus Deus Israel, qui facit mirabilia solus (Psal. LXXI). Itemque, qui facit mirabilia magna solus (Psal. CXXXV). Exempli gratia, solet daemon interdum, per magos et maleficos, morbos curare qui hominibus videntur et sunt revera immedicabiles; verum hic nullum est miraculum, quia nihil agit daemon quod superet vires totius naturae, sed utitur causis et mediis naturalibus, applicando activa passivis, quorum vires et facultates omnes multo accuratius et perspicacius novit quam ulli experientissimi medici; vel certe removendo causas morborum quas ipsemet occulte immisit. Vide D. Augustinum lib. III de Trinitate cap. 7 et 10, et de Civitate Dei lib. X cap. 16.] Tertius curationum modus etiam colludio daemonum ac factione simulatur, ut dum homo manifestis criminibus obligatus, propter admirationem signorum sanctus ac Dei famulus creditur, etiam vitiorum eius aemulatio suadeatur, et per hoc obtrectationis aditu [Lips. in marg. auditu] reserato, etiam religionis sanctitas infametur, vel certe ut is qui curationum dona habere se credit, per superbiam cordis elatus gravius elidatur. Inde est quod invocantes eorum nomina quos nulla merita sanctitatis nec ullos spiritales fructus habere cognoscunt, [Uri non pro urgeri, ut in priore editione opinatus sum, sed proprie pro comburi positum nunc existimo, cum ex vitis multorum sanctorum constet daemones corpora possidentes non raro clamasse: Uror, uror, etc. Saepe etiam ab energumenis id auditum est: Quo modo enim ab igne, licet corporeo, vere uruntur, hoc est, incendium quoddam internum et spiritale patiuntur daemones in inferno, secundum probabiliorem sententiam: ita etiam sanctorum praesentia et virtute vere cruciari et quodammodo uri Deo ita volente, non est improbabile. Vide exempla apud Caesarium et Surium.] uri se eorum meritis, ac de obsessis simulant corporibus effugari.
4	De quibus in Deuteronomio: Si surrexit, inquit, in medio tui propheta, aut qui somnium se vidisse dicat, et praedixerit signum atque portentum, et evenerit quod locutus est, et dixerit tibi: Eamus et sequamur deos alienos, quos ignoras, et serviamus eis; non audias verba prophetae illius aut somniatoris, quia tentat vos Dominus Deus vester ut palam fiat utrum diligatis eum, an non, in toto corde et in tota anima vestra [Deut. XIV]. Et in Evangelio: Exsurgent, inquit, pseudochristi et pseudoprophetae, [Signa et prodigia Antichristi et ministrorum eius, qualia futura sint, declarat Apostolus, cum de Antichristo loquens dicit, eius adventum fore secundum operationem Satanae in omni virtute, et signis, et prodigiis mendacibus (II Thess. II). Mendacia autem erunt, vel quia plerumque phantastica et merae praestigiae. Videbitur enim mortuos suscitare, aegros sanare, etc. Sed illusorie et praestigiatorie: qualia olim miracula Apollonius Thyaneus et Simon Magus fecisse leguntur, vel quia etiamsi quaedam eorum veraciter fiant, utpote naturae facultatem non excedentia, cuiusmodi sunt, ventos et tempestates excitare, ignem coelo educere, aegros aut languidos subito curare: tamen in genere miraculorum, qualia se facere iactabit Antichristus, falsa erunt et mendacia, cum vera miracula omnem naturae facultatem superent, et proinde solius Dei virtute fiant, qui falsitatis testis aut approbator esse nequit (Vide S. Thomam, 2-2, q. 178, a. 1). Unde Augustinus XX de Civit. cap. 19: Solet, inquit, ambigi, utrum propterea dicta sint signa et prodigia mendacii, quoniam mortales sensus per phantasmata decepturus est, ut quod non facit, facere videatur. An quia illa ipsa, etiamsi erunt vera prodigia, ad mendacium pertrahent credituros non ea potuisse, nisi divinitus, fieri, virtutem diaboli nescientes: maxime quando tantam, quantam numquam habuit, accipiet potestatem. Non enim quando de coelo ignis cecidit, et tantam familiam cum tantis gregibus pecorum sancti Iob, uno impetu absumpsit; et turbo irruens, et domum deiiciens, filios eius occidit, phantasmata fuerunt; quae tamen fuerunt opera Satanae, cui Deus dederat hanc potestatem. Propter quid horum ergo dicta sunt prodigia et signa mendacii, tunc potius apparebit. Sed propter quodlibet horum dictum sit, seducentia eos signis atque prodigiis, qui seduci merebuntur: pro eo quod dilectionem veritatis, inquit Apostolus, non receperunt, ut salvi fierent. Sic Augustinus.] et dabunt signa magna et prodigia, ita ut in errorem inducantur, si fieri potest, etiam electi [Matth. XXIV].