ubk205.2 r hab4112.1r csg863.4 bnf13045.3 bnf10315.3-a3 bnf10314.2 bnf8041.9 bnf8040.2 bnf8039.2-b15 bbb45.1v bav1685.1r bav1684.1r Liber I HIDE LINKS TO MANUSCRIPTS
| 1 | Bella per Emathios plus quam civilia campos |
| 2 | iusque datum sceleri canimus, populumque potentem |
| 3 | in sua victrici conversum viscera dextra |
| 4 | cognatasque acies, et rupto foedere regni |
| 5 | bbb45.2r certatum totis concussi viribus orbis |
| 6 | in commune nefas, infestisque obvia signis |
| 7 | signa, pares aquilas et pila minantia pilis. |
| 8 | quis furor, o cives, quae tanta licentia ferri? |
| 9 | gentibus invisis Latium praebere cruorem |
| 10 | cumque superba foret Babylon spolianda tropaeis |
| 11 | Ausoniis umbraque erraret Crassus inulta |
| 12 | bella geri placuit nullos habitura triumphos? |
| 13 | heu, quantum terrae potuit pelagique parari |
| 14 | hoc quem civiles hauserunt sanguine dextrae, |
| 15 | unde venit Titan et nox ubi sidera condit |
| 16 | quaque dies medius flagrantibus aestuat horis |
| 17 | et qua bruma rigens ac nescia vere remitti |
| 18 | astringit Scythico glacialem frigore pontum! |
| 19 | sub iuga iam Seres, iam barbarus isset Araxes |
| 20 | et gens siqua iacet nascenti conscia Nilo. |
| 21 | tum, si tantus amor belli tibi, Roma, nefandi,csg863.5 |
| 22 | totum sub Latias leges cum miseris orbem, |
| 23 | in te verte manus: nondum tibi defuit hostis. |
| 24 | bnf8040.3 at nunc semirutis pendent quod moenia tectis |
| 25 | urbibus Italiae lapsisque ingentia muris |
| 26 | saxa iacent nulloque domus custode tenentur |
| 27 | rarus et antiquis habitator in urbibus errat, |
| 28 | horrida quod dumis multosque inarata per annos |
| 29 | bnf8039.3 Hesperia est desuntque manus poscentibus arvis, |
| 30 | bnf10314.3 non tu, Pyrrhe ferox, nec tantis cladibus auctor |
| 31 | ubk205.2 v Poenus erit: nulli penitus descendere ferro |
| 32 | contigit; alta sedent civilis vulnera dextrae. |
| 33 | csg864.122 quod si non aliam venturo fata Neroni |
| 34 | invenere viam magnoque aeterna parantur |
| 35 | regna deis caelumque suo servire Tonanti |
| 36 | non nisi saevorum potuit post bella gigantum, |
| 37 | iam nihil, o superi, querimur; scelera ipsa nefasque |
| 38 | hac mercede placent. diros Pharsalia campos |
| 39 | inpleat et Poeni saturentur sanguine manes, |
| 40 | hab4112.1 v ultima funesta concurrant proelia Munda, |
| 41 | his, Caesar, Perusina fames Mutinaeque labores |
| 42 | bnf13045.4 accedant fatis et quas premit aspera classes |
| 43 | bnf8041.10 Leucas et ardenti servilia bella sub Aetna, |
| 44 | multum Roma tamen debet civilibus armis |
| 45 | quod tibi res acta est. te, cum statione peracta |
| 46 | astra petes serus, praelati regia caeli |
| 47 | excipiet gaudente polo: seu sceptra tenere |
| 48 | seu te flammigeros Phoebi conscendere currus |
| 49 | telluremque nihil mutato sole timentem |
| 50 | igne vago lustrare iuvet, tibi numine ab omni |
| 51 | bav1685.1 v cedetur, iurisque tui natura relinquet |
| 52 | quis deus esse velis, ubi regnum ponere mundi.csg863.6 |
| 53 | sed neque in Arctoo sedem tibi legeris orbe |
| 54 | nec polus aversi calidus qua vergitur Austri, |
| 55 | unde tuam videas obliquo sidere Romam. |
| 56 | aetheris inmensi partem si presseris unam, |
| 57 | sentiet axis onus. librati pondera caeli |
| 58 | orbe tene medio; pars aetheris illa sereni |
| 59 | tota vacet nullaeque obstent a Caesare nubes. |
| 60 | tum genus humanum positis sibi consulat armis |
| 61 | ubk205.3 r inque vicem gens omnis amet; pax missa per orbem |
| 62 | ferrea belligeri conpescat limina Iani. |
| 63 | sed mihi iam numen; nec, si te pectore vates |
| 64 | accipio, Cirrhaea velim secreta moventem |
| 65 | sollicitare deum Bacchumque avertere Nysa: |
| 66 | tu satis ad vires Romana in carmina dandas. |
| 67 | csg864.123 bnf10315.4 fert animus causas tantarum expromere rerum, |
| 68 | inmensumque aperitur opus, quid in arma furentem |
| 69 | inpulerit populum, quid pacem excusserit orbi. |
| 70 | invida fatorum series summisque negatum |
| 71 | stare diu nimioque graves sub pondere lapsus |
| 72 | nec se Roma ferens. sic, cum conpage soluta |
| 73 | saecula tot mundi suprema coegerit hora |
| 74 | antiquum repetens iterum chaos, {omnia mixtis |
| 75 | sidera sideribus concurrent,} ignea pontum |
| 76 | bbb45.2v astra petent, tellus extendere litora nolet |
| 77 | excutietque fretum, fratri contraria Phoebe |
| 78 | ibit et obliquum bigas agitare per orbem |
| 79 | indignata diem poscet sibi, totaque discors |
| 80 | hab4112.2 r machina divolsi turbabit foedera mundi. |
| 81 | in se magna ruunt: laetis hunc numina rebus |
| 82 | crescendi posuere modum. nec gentibus ullis |
| 83 | commodat in populum terrae pelagique potentemcsg863.7 |
| 84 | bnf8040.4 invidiam Fortuna suam. tu causa malorum |
| 85 | bnf8041.11 facta tribus dominis communis, Roma, nec umquam |
| 86 | in turbam missi feralia foedera regni. |
| 87 | o male concordes nimiaque cupidine caeci, |
| 88 | quid miscere iuvat vires orbemque tenere |
| 89 | bnf10314.4 in medio? dum terra fretum terramque levabit |
| 90 | aer et longi volvent Titana labores |
| 91 | ubk205.3 v noxque diem caelo totidem per signa sequetur, |
| 92 | nulla fides regni sociis, omnisque potestas |
| 93 | inpatiens consortis erit. nec gentibus ullis |
| 94 | credite nec longe fatorum exempla petantur: |
| 95 | fraterno primi maduerunt sanguine muri. |
| 96 | nec pretium tanti tellus pontusque furoris |
| 97 | tunc erat: exiguum dominos commisit asylum. |
| 98 | temporis angusti mansit concordia discors |
| 99 | paxque fuit non sponte ducum; nam sola futuri |
| 100 | Crassus erat belli medius mora. qualiter undas |
| 101 | csg864.124 bav1685.2 r qui secat et geminum gracilis mare separat Isthmos |
| 102 | nec patitur conferre fretum, si terra recedat, |
| 103 | Ionium Aegaeo frangat mare, sic, ubi saeva |
| 104 | arma ducum dirimens miserando funere Crassus |
| 105 | Assyrias Latio maculavit sanguine Carrhas, |
| 106 | Parthica Romanos solverunt damna furores. |
| 107 | plus illa vobis acie, quam creditis, actum est, |
| 108 | Arsacidae: bellum victis civile dedistis. |
| 109 | dividitur ferro regnum, populique potentis, |
| 110 | quae mare, quae terras, quae totum possidet orbem, |
| 111 | non cepit fortuna duos. nam pignora iuncti |
| 112 | sanguinis et diro ferales omine taedas |
| 113 | bnf8039.4 abstulit ad manes Parcarum Iulia saeva |
| 114 | bav1684.1 v intercepta manu. quod si tibi fata dedissentcsg863.8 |
| 115 | maiores in luce moras, tu sola furentem |
| 116 | inde virum poteras atque hinc retinere parentem |
| 117 | armatasque manus excusso iungere ferro, |
| 118 | ut generos soceris mediae iunxere Sabinae. |
| 119 | morte tua discussa fides bellumque movere |
| 120 | hab4112.2 v permissum ducibus. stimulos dedit aemula virtus. |
| 121 | ubk205.4 r tu, nova ne veteres obscurent acta triumphos |
| 122 | et victis cedat piratica laurea Gallis, |
| 123 | Magne, times; te iam series ususque laborum |
| 124 | bnf13045.5 erigit inpatiensque loci fortuna secundi; |
| 125 | nec quemquam iam ferre potest Caesarve priorem |
| 126 | Pompeiusve parem. quis iustius induit arma |
| 127 | bnf8041.12 scire nefas: magno se iudice quisque tuetur; |
| 128 | victrix causa deis placuit sed victa Catoni. |
| 129 | nec coiere pares. alter vergentibus annis |
| 130 | in senium longoque togae tranquillior usu |
| 131 | dedidicit iam pace ducem, famaeque petitor |
| 132 | multa dare in vulgus, totus popularibus auris |
| 133 | inpelli plausuque sui gaudere theatri, |
| 134 | nec reparare novas vires, multumque priori |
| 135 | csg864.125 bnf10315.6 credere fortunae. stat magni nominis umbra, |
| 136 | qualis frugifero quercus sublimis in agro |
| 137 | exuvias veteris populi sacrataque gestans |
| 138 | dona ducum nec iam validis radicibus haerens |
| 139 | pondere fixa suo est, nudosque per aera ramos |
| 140 | effundens trunco, non frondibus, efficit umbram, |
| 141 | et quamvis primo nutet casura sub Euro, |
| 142 | tot circum silvae firmo se robore tollant, |
| 143 | sola tamen colitur. sed non in Caesare tantum |
| 144 | bnf8040.5 nomen erat nec fama ducis, sed nescia virtus |
| 145 | stare loco, solusque pudor non vincere bello.csg863.9 |
| 146 | acer et indomitus, quo spes quoque ira vocasset, |
| 147 | bnf10314.5 ferre manum et numquam temerando parcere ferro, |
| 148 | successus urguere suos, instare favori |
| 149 | numinis, inpellens quidquid sibi summa petenti |
| 150 | obstaret gaudensque viam fecisse ruina, |
| 151 | ubk205.4 v qualiter expressum ventis per nubila fulmen |
| 152 | bav1685.2 v aetheris inpulsi sonitu mundique fragore |
| 153 | emicuit rupitque diem populosque paventes |
| 154 | terruit obliqua praestringens lumina flamma: |
| 155 | in sua templa furit, nullaque exire vetante |
| 156 | materia magnamque cadens magnamque revertens |
| 157 | dat stragem late sparsosque recolligit ignes. |
| 158 | hae ducibus causae; suberant sed publica belli |
| 159 | bbb45.3r semina, quae populos semper mersere potentis. |
| 160 | hab4112.3 r namque, ut opes nimias mundo fortuna subacto |
| 161 | intulit et rebus mores cessere secundis |
| 162 | praedaque et hostiles luxum suasere rapinae, |
| 163 | non auro tectisve modus, mensasque priores |
| 164 | aspernata fames; cultus gestare decoros |
| 165 | vix nuribus rapuere mares; fecunda virorum |
| 166 | paupertas fugitur totoque accersitur orbe |
| 167 | quo gens quaeque perit; tum longos iungere fines |
| 168 | agrorum, et quondam duro sulcata Camilli |
| 169 | csg864.126 bnf8041.13 vomere et antiquos Curiorum passa ligones |
| 170 | longa sub ignotis extendere rura colonis. |
| 171 | non erat is populus quem pax tranquilla iuvaret, |
| 172 | quem sua libertas inmotis pasceret armis. |
| 173 | inde irae faciles et, quod suasisset egestas, |
| 174 | vile nefas, magnumque decus ferroque petendum |
| 175 | plus patria potuisse sua, mensuraque iuris |
| 176 | bnf7900.57 r vis erat: hinc leges et plebis scita coactaecsg863.10 |
| 177 | et cum consulibus turbantes iura tribuni; |
| 178 | hinc rapti fasces pretio sectorque favoris |
| 179 | ipse sui populus letalisque ambitus urbi |
| 180 | annua venali referens certamina Campo; |
| 181 | ubk205.5 r hinc usura vorax avidumque in tempora fenus |
| 182 | et concussa fides et multis utile bellum. |
| 183 | iam gelidas Caesar cursu superaverat Alpes |
| 184 | ingentisque animo motus bellumque futurum |
| 185 | ceperat. ut ventum est parvi Rubiconis ad undas, |
| 186 | ingens visa duci patriae trepidantis imago |
| 187 | clara per obscuram vultu maestissima noctem |
| 188 | turrigero canos effundens vertice crines |
| 189 | caesarie lacera nudisque adstare lacertis |
| 190 | et gemitu permixta loqui: 'quo tenditis ultra? |
| 191 | quo fertis mea signa, viri? si iure venitis, |
| 192 | si cives, huc usque licet. ' tum perculit horror |
| 193 | membra ducis, riguere comae gressumque coercens |
| 194 | languor in extrema tenuit vestigia ripa. |
| 195 | mox ait 'o magnae qui moenia prospicis urbis |
| 196 | bnf8039.5 Tarpeia de rupe Tonans Phrygiique penates |
| 197 | gentis Iuleae et rapti secreta Quirini |
| 198 | et residens celsa Latiaris Iuppiter Alba |
| 199 | Vestalesque foci summique o numinis instar |
| 200 | hab4112.3 v Roma, fave coeptis. non te furialibus armis |
| 201 | persequor: en, adsum victor terraque marique |
| 202 | bnf13045.6 bnf10315.7 Caesar, ubique tuus (liceat modo, nunc quoque) miles. |
| 203 | bav1685.3 r ille erit ille nocens, qui me tibi fecerit hostem.' |
| 204 | bnf8040.6 inde moras solvit belli tumidumque per amnem |
| 205 | csg864.127 bnf10314.6 signa tulit propere: sicut squalentibus arvis |
| 206 | aestiferae Libyes viso leo comminus hoste |
| 207 | subsedit dubius, totam dum colligit iram;csg863.11 |
| 208 | mox, ubi se saevae stimulavit verbere caudae |
| 209 | erexitque iubam et vasto grave murmur hiatu |
| 210 | infremuit, tum torta levis si lancea Mauri |
| 211 | ubk205.5 v haereat aut latum subeant venabula pectus, |
| 212 | bnf8041.14 per ferrum tanti securus vulneris exit. |
| 213 | fonte cadit modico parvisque inpellitur undis |
| 214 | puniceus Rubicon, cum fervida canduit aestas, |
| 215 | perque imas serpit valles et Gallica certus |
| 216 | limes ab Ausoniis disterminat arva colonis. |
| 217 | tum vires praebebat hiemps atque auxerat undas |
| 218 | tertia iam gravido pluvialis Cynthia cornu |
| 219 | et madidis Euri resolutae flatibus Alpes. |
| 220 | primus in obliquum sonipes opponitur amnem |
| 221 | excepturus aquas; molli tum cetera rumpit |
| 222 | turba vado faciles iam fracti fluminis undas. |
| 223 | Caesar, ut adversam superato gurgite ripam |
| 224 | attigit, Hesperiae vetitis et constitit arvis, |
| 225 | 'hic' ait 'hic pacem temerataque iura relinquo; |
| 226 | te, Fortuna, sequor. procul hinc iam foedera sunto; |
| 227 | credidimus satis , utendum est iudice bello.' |
| 228 | bav1684.2 r sic fatus noctis tenebris rapit agmina ductor |
| 229 | inpiger, et torto Balearis verbere fundae |
| 230 | ocior et missa Parthi post terga sagitta, |
| 231 | vicinumque minax invadit Ariminum, et ignes |
| 232 | solis Lucifero fugiebant astra relicto. |
| 233 | iamque dies primos belli visura tumultus |
| 234 | exoritur; sed sponte deum, seu turbidus Auster |
| 235 | inpulerat, maestam tenuerunt nubila lucem. |
| 236 | constitit ut capto iussus deponere miles |
| 237 | signa foro, stridor lituum clangorque tubarum |
| 238 | non pia concinuit cum rauco classica cornu.csg863.12 |
| 239 | csg864.128 bbb45.3v rupta quies populi, stratisque excita iuventus |
| 240 | hab4112.4 r deripuit sacris adfixa penatibus arma |
| 241 | ubk205.6 r quae pax longa dabat: nuda iam crate fluentis |
| 242 | invadunt clipeos curvataque cuspide pila |
| 243 | et scabros nigrae morsu robiginis enses. |
| 244 | ut notae fulsere aquilae Romanaque signa |
| 245 | et celsus medio conspectus in agmine Caesar, |
| 246 | deriguere metu, gelidos pavor occupat artus, |
| 247 | et tacito mutos volvunt in pectore questus. |
| 248 | 'o male vicinis haec moenia condita Gallis, |
| 249 | o tristi damnata loco! pax alta per omnes |
| 250 | et tranquilla quies populos: nos praeda furentum |
| 251 | primaque castra sumus. melius, Fortuna, dedisses |
| 252 | orbe sub Eoo sedem gelidaque sub Arcto |
| 253 | errantisque domos, Latii quam claustra tueri. |
| 254 | bnf8041.15 nos primi Senonum motus Cimbrumque ruentem |
| 255 | bav1685.3 v vidimus et Martem Libyes cursumque furoris |
| 256 | Teutonici: quotiens Romam fortuna lacessit, |
| 257 | hac iter est bellis. ' gemitu sic quisque latenti, |
| 258 | non ausus timuisse palam: vox nulla dolori |
| 259 | credita, sed quantum, volucres cum bruma coercet, |
| 260 | rura silent, mediusque tacet sine murmure pontus, |
| 261 | tanta quies. noctis gelidas lux solverat umbras: |
| 262 | ecce, faces belli dubiaeque in proelia menti |
| 263 | bnf10314.7 urguentes addunt stimulos cunctasque pudoris |
| 264 | bnf8040.7 rumpunt fata moras: iustos Fortuna laborat |
| 265 | esse ducis motus et causas invenit armis. |
| 266 | expulit ancipiti discordes urbe tribunos |
| 267 | victo iure minax iactatis curia Gracchis. |
| 268 | hos iam mota ducis vicinaque signa petentes |
| 269 | audax venali comitatur Curio lingua,csg863.13 |
| 270 | bnf10315.8 vox quondam populi libertatemque tueri |
| 271 | ubk205.6 v ausus et armatos plebi miscere potentes. |
| 272 | bnf7900.57 v utque ducem varias volventem pectore curas |
| 273 | csg864.129 conspexit 'dum voce tuae potuere iuvari, |
| 274 | Caesar, ' ait 'partes, quamvis nolente senatu |
| 275 | traximus imperium, tum cum mihi rostra tenere |
| 276 | ius erat et dubios in te transferre Quirites. |
| 277 | at postquam leges bello siluere coactae |
| 278 | bnf13045.7 pellimur e patriis laribus patimurque volentes |
| 279 | exilium: tua nos faciet victoria cives. |
| 280 | hab4112.4 v bnf8039.6 dum trepidant nullo firmatae robore partes, |
| 281 | tolle moras: semper nocuit differre paratis. |
| 282 | [par labor atque metus pretio maiore petuntur.] |
| 283 | bellantem geminis tenuit te Gallia lustris, |
| 284 | pars quota terrarum! facili si proelia pauca |
| 285 | gesseris eventu, tibi Roma subegerit orbem. |
| 286 | nunc neque te longi remeantem pompa triumphi |
| 287 | excipit aut sacras poscunt Capitolia laurus: |
| 288 | livor edax tibi cuncta negat, gentesque subactas |
| 289 | vix inpune feres. socerum depellere regno |
| 290 | decretum genero est: partiri non potes orbem, |
| 291 | solus habere potes. ' sic postquam fatus, et ipsi |
| 292 | in bellum prono tantum tamen addidit irae |
| 293 | accenditque ducem, quantum clamore iuvatur |
| 294 | bnf8041.16 Eleus sonipes, quamvis iam carcere clauso |
| 295 | inmineat foribus pronusque repagula laxet. |
| 296 | convocat armatos extemplo ad signa maniplos, |
| 297 | utque satis trepidum turba coeunte tumultum |
| 298 | conposuit vultu dextraque silentia iussit |
| 299 | 'bellorum o socii, qui mille pericula Martis |
| 300 | mecum' ait 'experti decimo iam vincitis anno, |
| 301 | ubk205.7 r hoc cruor Arctois meruit diffusus in arvis |
| 302 | vulneraque et mortes hiemesque sub Alpibus actae? |
| 303 | non secus ingenti bellorum Roma tumultu |
| 304 | concutitur, quam si Poenus transcenderit Alpes |
| 305 | Hannibal: inplentur validae tirone cohortes, |
| 306 | in classem cadit omne nemus, terraque marique |
| 307 | csg864.130 bav1685.4 r iussus Caesar agi. quid, si mihi signa iacerent |
| 308 | Marte sub adverso ruerentque in terga feroces |
| 309 | Gallorum populi? nunc, cum fortuna secundis |
| 310 | mecum rebus agat superique ad summa vocantes, |
| 311 | temptamur. veniat longa dux pace solutus |
| 312 | milite cum subito partesque in bella togatae |
| 313 | Marcellusque loquax et nomina vana Catones. |
| 314 | scilicet extremi Pompeium emptique clientes |
| 315 | continuo per tot satiabunt tempora regno? |
| 316 | ille reget currus nondum patientibus annis, |
| 317 | ille semel raptos numquam dimittet honores? |
| 318 | quid iam rura querar totum suppressa per orbem |
| 319 | bbb45.4r ac iussam servire famem? quis castra timenti |
| 320 | hab4112.5 r nescit mixta foro, gladii cum triste micantes |
| 321 | bnf10314.8 iudicium insolita trepidum cinxere corona |
| 322 | atque auso medias perrumpere milite leges |
| 323 | bnf8040.8 Pompeiana reum clauserunt signa Milonem? |
| 324 | nunc quoque, ne lassum teneat privata senectus, |
| 325 | bella nefanda parat suetus civilibus armis |
| 326 | bav1684.2 v et docilis Sullam scelerum vicisse magistrum. |
| 327 | utque ferae tigres numquam posuere furorem, |
| 328 | quas, nemore Hyrcano matrum dum lustra secuntur, |
| 329 | altus caesorum pavit cruor armentorum, |
| 330 | sic et Sullanum solito tibi lambere ferrum |
| 331 | ubk205.7 v durat, magne, sitis. nullus semel ore receptuscsg863.15 |
| 332 | pollutas patitur sanguis mansuescere fauces. |
| 333 | quem tamen inveniet tam longa potentia finem? |
| 334 | bnf8041.17 quis scelerum modus est? ex hoc iam te, inprobe, regno |
| 335 | ille tuus saltem doceat descendere Sulla. |
| 336 | post Cilicasne vagos et lassi Pontica regis |
| 337 | proelia barbarico vix consummata veneno |
| 338 | bnf10315.9 ultima Pompeio dabitur provincia Caesar, |
| 339 | quod non victrices aquilas deponere iussus |
| 340 | paruerim? mihi si merces erepta laborum est, |
| 341 | csg864.131 his saltem longi non cum duce praemia belli |
| 342 | reddantur; miles sub quolibet iste triumphet. |
| 343 | conferet exanguis quo se post bella senectus? |
| 344 | quae sedes erit emeritis? quae rura dabuntur |
| 345 | quae noster veteranus aret, quae moenia fessis? |
| 346 | an melius fient piratae, Magne, coloni? |
| 347 | tollite iam pridem victricia tollite signa: |
| 348 | viribus utendum est quas fecimus. arma tenenti |
| 349 | omnia dat, qui iusta negat. nec numina derunt; |
| 350 | nam neque praeda meis neque regnum quaeritur armis: |
| 351 | detrahimus dominos urbi servire paratae.' |
| 352 | dixerat; at dubium non claro murmure vulgus |
| 353 | bnf13045.8 secum incerta fremit. pietas patriique penates |
| 354 | quamquam caede feras mentes animosque tumentes |
| 355 | frangunt; sed diro ferri revocantur amore |
| 356 | ductorisque metu. summi tum munera pili |
| 357 | bav1685.4 v Laelius emeritique gerens insignia doni, |
| 358 | servati civis referentem praemia quercum, |
| 359 | 'si licet, ' exclamat 'Romani maxime rector |
| 360 | hab4112.5 v nominis, et ius est veras expromere voces, |
| 361 | ubk205.8 r quod tam lenta tuas tenuit patientia vires |
| 362 | conquerimur. deratne tibi fiducia nostricsg863.16? |
| 363 | dum movet haec calidus spirantia corpora sanguis |
| 364 | bnf8039.7 et dum pila valent fortes torquere lacerti, |
| 365 | egenerem patiere togam regnumque senatus? |
| 366 | usque adeo miserum est civili vincere bello? |
| 367 | duc age per Scythiae populos, per inhospita Syrtis |
| 368 | bnf7900.58 r litora, per calidas Libyae sitientis harenas: |
| 369 | haec manus, ut victum post terga relinqueret orbem, |
| 370 | Oceani tumidas remo conpescuit undas |
| 371 | fregit et Arctoo spumantem vertice Rhenum: |
| 372 | iussa sequi tam posse mihi quam velle necesse est. |
| 373 | nec civis meus est, in quem tua classica, Caesar, |
| 374 | bnf8041.18 audiero. per signa decem felicia castris |
| 375 | csg864.132 perque tuos iuro quocumque ex hoste triumphos, |
| 376 | pectore si fratris gladium iuguloque parentis |
| 377 | condere me iubeas plenaeque in viscera partu |
| 378 | coniugis, invita peragam tamen omnia dextra; |
| 379 | bnf10314.9 si spoliare deos ignemque inmittere templis, |
| 380 | numina miscebit castrensis flamma monetae; |
| 381 | castra super Tusci si ponere Thybridis undas, |
| 382 | bnf8040.9 Hesperios audax veniam metator in agros. |
| 383 | tu quoscumque voles in planum effundere muros, |
| 384 | his aries actus disperget saxa lacertis, |
| 385 | illa licet, penitus tolli quam iusseris urbem, |
| 386 | Roma sit. ' his cunctae simul adsensere cohortes |
| 387 | elatasque alte, quaecumque ad bella vocaret, |
| 388 | promisere manus. it tantus ad aethera clamor, |
| 389 | quantus, piniferae Boreas cum Thracius Ossae |
| 390 | rupibus incubuit, curvato robore ubk205.8 v pressae |
| 391 | fit sonus aut rursus redeuntis in aethera silvae. |
| 392 | Caesar, ut acceptum tam prono milite bellum |
| 393 | fataque ferre videt, nequo languore moreturcsg863.17 |
| 394 | fortunam, sparsas per Gallica rura cohortes |
| 395 | evocat et Romam motis petit undique signis. |
| 396 | deseruere cavo tentoria fixa Lemanno |
| 397 | castraque quae Vosegi curvam super ardua ripam |
| 398 | pugnaces pictis cohibebant Lingonas armis. |
| 399 | bbb45.4v hi vada liquerunt Isarae, qui, gurgite ductus |
| 400 | hab4112.6 r per tam multa suo, famae maioris in amnem |
| 401 | lapsus ad aequoreas nomen non pertulit undas. |
| 402 | solvuntur flavi longa statione Ruteni; |
| 403 | mitis Atax Latias gaudet non ferre carinas |
| 404 | finis et Hesperiae, promoto limite, Varus; |
| 405 | quaque sub Herculeo sacratus nomine portus |
| 406 | bnf10315.10 urguet rupe cava pelagus: non Corus in illum |
| 407 | bav1685.5 r ius habet aut Zephyrus, solus sua litora turbat |
| 408 | Circius et tuta prohibet statione Monoeci: |
| 409 | quaque iacet litus dubium quod terra fretumque |
| 410 | csg864.133 vindicat alternis vicibus, cum funditur ingens |
| 411 | Oceanus vel cum refugis se fluctibus aufert. |
| 412 | ventus ab extremo pelagus sic axe volutet |
| 413 | destituatque ferens, an sidere mota secundo |
| 414 | bnf8041.19 Tethyos unda vagae lunaribus aestuet horis, |
| 415 | flammiger an Titan, ut alentes hauriat undas, |
| 416 | erigat Oceanum fluctusque ad sidera ducat, |
| 417 | quaerite, quos agitat mundi labor; at mihi semper |
| 418 | tu, quaecumque moues tam crebros causa meatus, |
| 419 | ut superi volvere, late. tum rura Nemetis |
| 420 | qui tenet et ripas Atyri, qua litore curvo |
| 421 | ubk205.9 r molliter admissum claudit Tarbellicus aequor, |
| 422 | signa movet, gaudetque amoto Santonus hoste |
| 423 | et Biturix longisque leves Suessones in armis, |
| 424 | optimus excusso Leucus Remusque lacerto,csg863.18 |
| 425 | optima gens flexis in gyrum Sequana frenis, |
| 426 | et docilis rector monstrati Belga covinni, |
| 427 | bnf13045.9 Arvernique, ausi Latio se fingere fratres |
| 428 | sanguine ab Iliaco populi, nimiumque rebellis |
| 429 | Nervius et caesi pollutus foedere Cottae, |
| 430 | et qui te laxis imitantur, Sarmata, bracis |
| 431 | Vangiones, Batavique truces, quos aere recurvo |
| 432 | stridentes acuere tubae; qua Cinga pererrat |
| 433 | gurgite, qua Rhodanus raptum velocibus undis |
| 434 | in mare fert Ararim, qua montibus ardua summis |
| 435 | gens habitat cana pendentes rupe Cebennas. |
| 436 | {Pictones inmunes subigunt sua rura; nec ultra |
| 437 | bav1684.3 r instabiles Turones circumsita castra coercent. |
| 438 | In nebulis, Meduana, tuis marcere perosus |
| 439 | Andus iam placida Ligeris recreatur ab unda. |
| 440 | Inclita Caesareis Genabos dissolvitur alis.} |
| 441 | tu quoque laetatus converti proelia, Trevir, |
| 442 | et nunc tonse Ligur, quondam per colla decore |
| 443 | crinibus effusis toti praelate Comatae, |
| 444 | et quibus inmitis placatur sanguine diro |
| 445 | hab4112.6 v bnf10314.10 Teutates horrensque feris altaribus Esus |
| 446 | et Taranis Scythicae non mitior ara Dianae. |
| 447 | vos quoque, qui fortes animas belloque peremptas |
| 448 | bnf8040.10 laudibus in longum vates dimittitis aevum, |
| 449 | plurima securi fudistis carmina, Bardi. |
| 450 | csg864.134 et vos barbaricos ritus moremque sinistrum |
| 451 | sacrorum, Dryadae, positis repetistis ab armis. |
| 452 | solis nosse deos et caeli numina vobis |
| 453 | bnf8039.8 aut solis nescire datum; nemora alta remotis |
| 454 | incolitis lucis; vobis auctoribus umbrae |
| 455 | non tacitas Erebi sedes Ditisque profundi |
| 456 | ubk205.9 v pallida regna petunt: regit idem spiritus artus |
| 457 | orbe alio; longae, canitis si cognita, vitae |
| 458 | mors media est. certe populi quos despicit Arctos |
| 459 | felices errore suo, quos ille timorum |
| 460 | maximus haut urguet leti metus. inde ruendicsg863.19 |
| 461 | bnf8041.20 in ferrum mens prona viris animaeque capaces |
| 462 | bav1685.5 v mortis, et ignavum rediturae parcere vitae. |
| 463 | et vos, crinigeros Belgis arcere Caycos |
| 464 | oppositi, petitis Romam Rhenique feroces |
| 465 | bnf8041.21 deseritis ripas et apertum gentibus orbem. |
| 466 | Caesar, ut inmensae conlecto robore vires |
| 467 | audendi maiora fidem fecere, per omnem |
| 468 | spargitur Italiam vicinaque moenia conplet. |
| 469 | bnf7900.58 v vana quoque ad veros accessit fama timores |
| 470 | inrupitque animos populi clademque futuram |
| 471 | intulit et velox properantis nuntia belli |
| 472 | innumeras solvit falsa in praeconia linguas. |
| 473 | est qui tauriferis ubi se Mevania campis |
| 474 | explicat audaces ruere in certamina turmas |
| 475 | adferat, et qua Nar Tiberino inlabitur amni |
| 476 | barbaricas saevi discurrere Caesaris alas; |
| 477 | ipsum omnes aquilas conlataque signa ferentem |
| 478 | agmine non uno densisque incedere castris. |
| 479 | bnf10315.11 nec qualem meminere vident: maiorque ferusque |
| 480 | mentibus occurrit victoque inmanior hoste. |
| 481 | hunc inter Rhenum populos Albimque iacentes |
| 482 | finibus Arctois patriaque a sede revolsos |
| 483 | bav869.62 r pone sequi, iussamque feris a gentibus urbem |
| 484 | csg864.135 bbb45.5r Romano spectante rapi. sic quisque pavendo |
| 485 | hab4112.7 r dat vires famae, nulloque auctore malorum |
| 486 | ubk205.10 r quae finxere timent. nec solum vulgus inani |
| 487 | percussum terrore pavet, sed curia et ipsi |
| 488 | sedibus exiluere patres, invisaque belli |
| 489 | consulibus fugiens mandat decreta senatus. |
| 490 | tum, quae tuta petant et quae metuenda relinquant |
| 491 | incerti, quo quemque fugae tulit impetus urguentcsg863.20 |
| 492 | praecipitem populum, serieque haerentia longa |
| 493 | agmina prorumpunt. credas aut tecta nefandas |
| 494 | corripuisse faces aut iam quatiente ruina |
| 495 | nutantes pendere domos, sic turba per urbem |
| 496 | praecipiti lymphata gradu, velut unica rebus |
| 497 | spes foret adflictis patrios excedere muros, |
| 498 | inconsulta ruit. qualis, cum turbidus Auster |
| 499 | reppulit a Libycis inmensum Syrtibus aequor |
| 500 | fractaque veliferi sonuerunt pondera mali, |
| 501 | desilit in fluctus deserta puppe magister |
| 502 | navitaque et nondum sparsa conpage carinae |
| 503 | naufragium sibi quisque facit, sic urbe relicta |
| 504 | bnf8041.22 in bellum fugitur. nullum iam languidus aevo |
| 505 | bnf10314.11 evaluit revocare parens coniunxve maritum |
| 506 | fletibus, aut patrii, dubiae dum vota salutis |
| 507 | bnf8040.11 conciperent, tenuere lares; nec limine quisquam |
| 508 | haesit et extremo tunc forsitan urbis amatae |
| 509 | bnf13045.10 plenus abit visu: ruit inrevocabile vulgus. |
| 510 | o faciles dare summa deos eademque tueri |
| 511 | difficiles! urbem populis victisque frequentem |
| 512 | bav1685.6 r gentibus et generis, coeat si turba, capacem |
| 513 | humani facilem venturo Caesare praedam |
| 514 | bav869.62 v ignavae liquere manus. cum pressus ab hoste |
| 515 | clauditur externis miles Romanus in oris, |
| 516 | ubk205.10 v bav1684.3 v effugit exiguo nocturna pericula vallo, |
| 517 | et subitus rapti munimine caespitis agger |
| 518 | csg864.136 praebet securos intra tentoria somnos: |
| 519 | tu tantum audito bellorum nomine, Roma, |
| 520 | desereris; nox una tuis non credita muris. |
| 521 | danda tamen venia est tantorum danda pavorum: |
| 522 | Pompeio fugiente timent. tum, nequa futuricsg863.21 |
| 523 | spes saltem trepidas mentes levet, addita fati |
| 524 | peioris manifesta fides, superique minaces |
| 525 | hab4112.7 v prodigiis terras inplerunt, aethera, pontum. |
| 526 | ignota obscurae viderunt sidera noctes |
| 527 | ardentemque polum flammis caeloque volantes |
| 528 | obliquas per inane faces crinemque timendi |
| 529 | sideris et terris mutantem regna cometen. |
| 530 | fulgura fallaci micuerunt crebra sereno, |
| 531 | et varias ignis denso dedit aere formas, |
| 532 | nunc iaculum longo, nunc sparso lumine lampas. |
| 533 | emicuit caelo tacitum sine nubibus ullis |
| 534 | fulmen et Arctois rapiens de partibus ignem |
| 535 | percussit Latiare caput, stellaeque minores |
| 536 | per uacuum solitae noctis decurrere tempus |
| 537 | bnf8039.9 in medium venere diem, cornuque coacto |
| 538 | iam Phoebe toto fratrem cum redderet orbe |
| 539 | terrarum subita percussa expalluit umbra. |
| 540 | ipse caput medio Titan cum ferret Olympo |
| 541 | condidit ardentis atra caligine currus |
| 542 | involuitque orbem tenebris gentesque coegit |
| 543 | desperare diem; qualem fugiente per ortus |
| 544 | bav869.63 r sole Thyesteae noctem duxere Mycenae. |
| 545 | ora ferox Siculae laxavit Mulciber Aetnae, |
| 546 | ubk205.11 r nec tulit in caelum flammas sed vertice prono |
| 547 | bnf10315.12 ignis in Hesperium cecidit latus. atra Charybdis |
| 548 | sanguineum fundo torsit mare; flebile saevi |
| 549 | bnf8041.20-5 latravere canes. Vestali raptus ab ara |
| 550 | ignis, et ostendens confectas flamma Latinas |
| 551 | scinditur in partes geminoque cacumine surgit |
| 552 | csg864.137 Thebanos imitata rogos. tum cardine tellus |
| 553 | subsedit, veteremque iugis nutantibus Alpescsg863.22 |
| 554 | discussere nivem. Tethys maioribus undis |
| 555 | Hesperiam Calpen summumque inplevit Atlanta. |
| 556 | indigetes flevisse deos, urbisque laborem |
| 557 | testatos sudore Lares, delapsaque templis |
| 558 | dona suis, dirasque diem foedasse volucres |
| 559 | accipimus, silvisque feras sub nocte relictis |
| 560 | audaces media posuisse cubilia Roma. |
| 561 | tum pecudum faciles humana ad murmura linguae, |
| 562 | monstrosique hominum partus numeroque modoque |
| 563 | bnf10314.12 membrorum, matremque suus conterruit infans; |
| 564 | bbb45.5v bav1685.6 v diraque per populum Cumanae carmina vatis |
| 565 | hab4112.8 r bnf7900.59 r vulgantur. tum, quos sectis Bellona lacertis |
| 566 | saeva movet, cecinere deos, crinemque rotantes |
| 567 | sanguineum populis ulularunt tristia Galli. |
| 568 | bnf8040.12 conpositis plenae gemuerunt ossibus urnae. |
| 569 | tum fragor armorum magnaeque per avia voces |
| 570 | auditae nemorum et venientes comminus umbrae. |
| 571 | quique colunt iunctos extremis moenibus agros |
| 572 | diffugiunt: ingens urbem cingebat Erinys |
| 573 | excutiens pronam flagranti vertice pinum |
| 574 | bav869.63 v stridentisque comas, Thebanam qualis Agaven |
| 575 | inpulit aut saevi contorsit tela Lycurgi |
| 576 | ubk205.11 v Eumenis, aut qualem iussu Iunonis iniquae |
| 577 | horruit Alcides viso iam Dite Megaeram. |
| 578 | insonuere tubae et, quanto clamore cohortes |
| 579 | miscentur, tantum nox atra silentibus auris |
| 580 | edidit. e medio visi consurgere Campo |
| 581 | tristia Sullani cecinere oracula manes, |
| 582 | tollentemque caput gelidas Anienis ad undas |
| 583 | agricolae fracto Marium fugere sepulchro. |
| 584 | haec propter placuit Tuscos de more vetusto |
| 585 | acciri vates. quorum qui maximus aevocsg863.23 |
| 586 | csg864.138 Arruns incoluit desertae moenia Lucae, |
| 587 | bnf8041.23 fulminis edoctus motus venasque calentis |
| 588 | fibrarum et monitus errantis in aere pinnae, |
| 589 | monstra iubet primum quae nullo semine discors |
| 590 | protulerat natura rapi sterilique nefandos |
| 591 | ex utero fetus infaustis urere flammis. |
| 592 | mox iubet et totam pavidis a civibus urbem |
| 593 | ambiri et festo purgantes moenia lustro |
| 594 | bnf13045.12 bnf13045.11 longa per extremos pomeria cingere fines |
| 595 | pontifices, sacri quibus est permissa potestas. |
| 596 | turba minor ritu sequitur succincta Gabino, |
| 597 | Vestalemque chorum ducit vittata sacerdos |
| 598 | Troianam soli cui fas vidisse Minervam. |
| 599 | tum, qui fata deum secretaque carmina servant |
| 600 | et lotam parvo revocant Almone Cybeben, |
| 601 | et doctus volucres augur servare sinistras |
| 602 | septemvirque epulis festus Titiique sodales |
| 603 | et Salius laeto portans ancilia collo |
| 604 | bav1683.1r bav869.64 r et tollens apicem generoso vertice flamen. |
| 605 | hab4112.8 v dumque illi effusam longis anfractibus urbem |
| 606 | ubk205.12 r circumeunt Arruns dispersos fulminis ignes |
| 607 | colligit et terrae maesto cum murmure conditbav1684.4 r |
| 608 | datque locis numen; sacris tunc admovet aris |
| 609 | electa cervice marem. iam fundere Bacchum |
| 610 | coeperat obliquoque molas inducere cultro, |
| 611 | inpatiensque diu non grati victima sacri, |
| 612 | cornua succincti premerent cum torva ministri, |
| 613 | deposito victum praebebat poplite collum. |
| 614 | nec cruor emicuit solitus, sed vulnere bnf10315.13 laxo |
| 615 | diffusum rutilo dirum pro sanguine virus. |
| 616 | bav1685.7 r palluit attonitus sacris feralibus Arrunscsg863.24 |
| 617 | atque iram superum raptis quaesivit in extis. |
| 618 | terruit ipse color vatem; nam pallida taetris |
| 619 | viscera tincta notis gelidoque infecta cruore |
| 620 | csg864.139 plurimus asperso variabat sanguine livor.bnf8039.10 |
| 621 | bnf10314.13 cernit tabe iecur madidum, venasque minaces |
| 622 | hostili de parte videt. pulmonis anheli |
| 623 | fibra latet, parvusque secat vitalia limes. |
| 624 | cor iacet, et saniem per hiantis viscera rimas |
| 625 | emittunt, produntque suas omenta latebras. |
| 626 | quodque nefas nullis inpune apparuit extis, |
| 627 | ecce, videt capiti fibrarum increscere molem |
| 628 | bnf8040.13 alterius capitis. pars aegra et marcida pendet, |
| 629 | bnf8041.24 pars micat et celeri venas movet inproba pulsu. |
| 630 | his ubi concepit magnorum fata malorum |
| 631 | exclamat 'vix fas, superi, quaecumque movetis, |
| 632 | prodere me populis; nec enim tibi, summe, litavi, |
| 633 | Iuppiter, hoc sacrum, caesique in pectora tauri |
| 634 | bav869.64 v inferni venere dei. non fanda timemus, |
| 635 | sed venient maiora metu. di visa secundent, |
| 636 | ubk205.12 v et fibris sit nulla fides, sed conditor artis |
| 637 | finxerit ista Tages. ' flexa sic omina Tuscus |
| 638 | involvens multaque tegens ambage canebat. |
| 639 | at Figulus, cui cura deos secretaque caeli |
| 640 | nosse fuit, quem non stellarum Aegyptia Memphis |
| 641 | aequaret visu numerisque moventibus astra, |
| 642 | 'aut hic errat' ait 'nulla cum lege per aevum |
| 643 | mundus et incerto discurrunt sidera motu,bbb45.6r |
| 644 | aut, si fata movent, urbi generique paratur |
| 645 | hab4112.9 r humano matura lues. terraene dehiscent |
| 646 | bav1683.1 v subsidentque urbes, an tollet fervidus aer |
| 647 | temperiem? segetes tellus infida negabit,csg863.25 |
| 648 | omnis an infusis miscebitur unda venenis? |
| 649 | quod cladis genus, o superi, qua peste paratis |
| 650 | saevitiam? extremi multorum tempus in unum |
| 651 | convenere dies. summo si frigida caelo |
| 652 | stella nocens nigros Saturni accenderet ignis, |
| 653 | Deucalioneos fudisset Aquarius imbres |
| 654 | csg864.140 totaque diffuso latuisset in aequore tellus. |
| 655 | si saevum radiis Nemeaeum, Phoebe, Leonem |
| 656 | nunc premeres, toto fluerent incendia mundo |
| 657 | succensusque tuis flagrasset curribus aether. |
| 658 | hi cessant ignes. tu, qui flagrante minacem |
| 659 | Scorpion incendis cauda chelasque peruris, |
| 660 | quid tantum, Gradive, paras? nam mitis in altobnf7900.59 v |
| 661 | Iuppiter occasu premitur, Venerisque salubre |
| 662 | sidus hebet, motuque celer Cyllenius haeret, |
| 663 | et caelum Mars solus habet. cur signa meatus |
| 664 | bav869.65 r deseruere suos mundoque obscura feruntur, |
| 665 | ensiferi nimium fulget latus Orionis? |
| 666 | ubk205.13 r inminet armorum rabies, ferrique potestasbav1685.7 v |
| 667 | confundet ius omne manu, scelerique nefando |
| 668 | nomen erit virtus, multosque exibit in annos |
| 669 | hic furor. et superos quid prodest poscere finem? |
| 670 | cum domino pax ista venit. duc, Roma, malorumbnf8041.25 |
| 671 | continuam seriem clademque in tempora multa |
| 672 | extrahe civili tantum iam libera bello.' |
| 673 | terruerant satis haec pavidam praesagia plebem, |
| 674 | sed maiora premunt. nam, qualis vertice Pindi |
| 675 | Edonis Ogygio decurrit plena Lyaeo, |
| 676 | talis et attonitam rapitur matrona per urbem |
| 677 | vocibus his prodens urguentem pectora Phoebum: |
| 678 | 'quo feror, o Paean? qua me super aethera raptamcsg863.26bnf10314.14 |
| 679 | constituis terra? video Pangaea nivosisbnf13045.13 |
| 680 | cana iugis latosque Haemi sub rupe Philippos. |
| 681 | quis furor hic, o Phoebe, doce, quo tela manusque |
| 682 | Romanae miscent acies bellumque sine hoste est.bnf10315.14 |
| 683 | quo diversa feror? primos me ducis in ortus, |
| 684 | qua mare Lagei mutatur gurgite Nili:hab4112.9 v |
| 685 | hunc ego, fluminea deformis truncus harena |
| 686 | qui iacet, agnosco. dubiam super aequora Syrtim |
| 687 | arentemque feror Libyen, quo tristis Enyocsg864.141bnf8040.15bav1683.2 r |
| 688 | transtulit Emathias acies. nunc desuper Alpis |
| 689 | nubiferae colles atque aeriam Pyrenen |
| 690 | abripimur. patriae sedes remeamus in urbis, |
| 691 | inpiaque in medio peraguntur bella senatu. |
| 692 | consurgunt partes iterum, totumque per orbem |
| 693 | rursus eo. nova da mihi cernere litora ponti |
| 694 | telluremque novam: vidi iam, Phoebe, Philippos.'bav869.65 v |
| 695 | haec ait, et lasso iacuit deserta furore. |