Augustinus, De libero arbitrio, LIBER TERTIUS. In quo quaeritur..., CAPUT PRIMUM. - Unde..., 1.
| 1 | E. Quoniam satis mihi manifestum est, inter bona, et ea quidem non minima, numerandam esse liberam voluntatem, ex quo etiam fateri cogimur eam divinitus datam esse, darique oportuisse: iam si opportunum existimas, cupio per te cognoscere unde ille motus existat, quo ipsa voluntas avertitur a communi atque incommutabili bono, et ad propria vel aliena vel infima, atque omnia commutabilia convertitur bona. |
| 2 | A. Quid enim opus est hoc scire? E. Quia si ita data est, ut naturalem habeat istum motum, iam necessitate ad haec convertitur; neque ulla culpa deprehendi potest, ubi natura necessitasque dominatur. |
| 3 | A. Placetne tibi iste motus, an displicet? E. Displicet. |
| 4 | A. Reprehendis ergo eum. |
| 5 | E. Utique reprehendo. |
| 6 | A. Reprehendis igitur animi motum inculpabilem. |
| 7 | E. Inculpabilem animi motum non reprehendo, sed nescio an ulla culpa sit, relicto incommutabili bono ad commutabilia converti. |
| 8 | A. Reprehendis ergo quod nescis. |
| 9 | E. Noli verbo premere: ita enim dixi, Nescio an ulla culpa sit, ut intelligi voluerim sine dubio culpam esse. |
| 10 | Nam hoc verbo quod dixi, Nescio, satis profecto irrisi dubitationem de re manifesta. |
| 11 | A. Vide quid sit certissima veritas, quae te coegit tam cito oblivisci quod paulo ante dixisti. |
| 12 | Si enim natura vel necessitate iste motus existit, culpabilis esse nullo pacto potest: tu vero esse culpabilem ita firmissime tenes, ut dubitationem de hac re tam certa etiam irridendam putaveris. |
| 13 | Cur ergo tibi vel affirmandum, vel certe cum aliqua dubitatione dicendum visum est, quod perspicue falsum esse ipse convincis? Dixisti enim: Si ita data est voluntas libera, ut naturalem habeat istum motum, iam necessitate ad haec convertitur; neque ulla culpa deprehendi potest, ubi natura necessitasque dominatur. |
| 14 | Nullo modo autem dubitare debuisti non esse ita datam, quando istum motum culpabilem esse non dubitas. |
| 15 | E. Ego ipsum motum culpabilem dixi, et ideo mihi displicere, et reprehendendum esse dubitare non possum: animam vero quae isto motu ab incommutabili bono ad commutabilia detrahitur, nego esse culpandam, si eius natura talis est, ut eo necessario moveatur. |