monumenta.ch > Seneca Maior > 5
Seneca Maior, Controversiae, 1, Casus IV <<<     >>> Casus VI

Casus V HIDE LINKS TO MANUSCRIPTS

0  RAPTA RAPTORIS AUT MORTEM AUT INDOTATAS NUPTIAS OPTET. Una nocte quidam duas rapuit. altera mortem optat, altera nuptias. 1  PORCI LATRONIS. Iam se parabat in tertiam, nisi nox defecisset. Stupro accusatur, stupro defenditur; cum altera rapta litigat, alteram advocat. Vindicate, patres, vindicate, fratres, vindicate, mariti; fortior publicae disciplinae severitas surgat: iam binae rapiuntur! MENTONIS. Postero die erat in huius domo fletus, lamentatio matris spes suas deplorantis, cum interim ex alia domo alia vociferatio oritur, alius tumultus: coit populus velut publico metu exterritus; vix credit duos tantum fuisse raptores, cum interim producitur publicus pudicitiae hostis, quem una nocte unius virginis iniuria non satiaverat. CESTI PII. Alteram iniuriae rapuit, alteram patro(ci)nio. Quantum suspicor, ne rapta quidem es. quaeris argumentum? non irasceris. quomodo istud fit? duabus iniuriam fecit, una queritur? 'Misericors sum' inquit: gaude, habes qui te vindicet. Vide, qualem habitura sis virum: non est una contentus. ARGENTARIUS eundem sensum dixit hoc adiecto: non est una contentus, (ne) una quidem nocte. 2  POMPEI SILONIS. At quam bene mimum egit! quomodo raptam se questa est, qua vociferatione! quam paene illi optione cessimus! TRIARI. Perieras, raptor, nisi bis perire meruisses. IUNI GALLIONIS. Sumatur de illo supplicium, constituatur in conspectu publico, caedatur diu: toto die pereat qui tota nocte peccavit. Subito fastidiosus raptor occurrit et ait: 'iam nec nuptias volo. ' Stulta, deciperis: dicam, si vis, quid dixerit tibi; idem enim dixit et huic: 'dum te puto, in illam incidi. ' ARELLI FUSCI patris. Retro amnes fluant et sol contrario cursu orbem ducat, confugiat sacrilegus ad aras: raptorem rapta vindicat. 3  Ex altera parte. POMPEI SILONIS. Postero die cum illi narratus esset nocturnus error, dum putat se in unam incidisse, huic priori supplices summisit manus, hanc prius deprecatus est, exoravit. propter hoc, puto, ista magis raptori irascitur. Altera ex puellis raptorem mori vult, altera servari; reum alter iudex damnat, alter absolvit: inter pares sententias mitior vincat. Dicam quod sentio: magis irasceretur, si unam tantum rapuisset; diceret: 'ergo ego sola digna visa sum, cui iniuriam faceret? ' ARGENTARI. Refer nunc Verginiam, refer Lucretiam; plures tamen Sabinae sunt. Ex tribunis potentior est, qui intercedit. Non est invidiosa potestas, quae misericordia vincit. Quid cessas, puella? pro marito roga. haec sententia deridebatur bav1554.26 r a CESTIO quasi improba. 4  Divisio. In hac controversia de prima quaestione nulli cum altero convenit. LATRO primam fecit quaestionem: non posse raptorem, qui ab rapta mori iussus esset, servari. si legatus, inquit, exire debet, peribit; si militare debet, peribit; si lege +ducere+ debet, peribit; si raptam ducere debet, aeque peribit. Si is te ante rapuisset et nuptias optasses, interposito deinde tempore, antequam nuberes, hanc vitiasset, negares illum debere mori rapta iubente? atqui nil interest, nisi quod dignior est raptor morte, cuius inter duos raptus ne una quidem nox interest. si rapta nupsisses, deinde post tertium diem rapuisset aliam, negares illum mori debere? atqui quid interest, nisi quod honestius tunc maritum defenderes quam nunc raptorem defendis? 5  Alteram fecit: an rapta, quae nuptias optat, nihil amplius raptori praestare possit quam ne sua lege pereat, contra alienam legem nullum ius habeat. optasti nuptias: non occidetur tamquam raptor tuus, at idem eadem nocte, qua te rapuit, (si) stationem deseruit, fuste ierietur; si sacrilegium fecit, occidetur, licet tu dicas: 'quid ergo? ego non nubam? ' tu raptori praestas, ut illum ipsa non occidas; non potes praestare, ne quis occidat. quomodo sacrilegus quamvis a te servatus periret, sic alterius puellae raptor licet a te servatus peribit. si rapuisset te, deinde in adulterio deprehensus adservaretur in tormentum diutius pereundi, tu interim educta nuptias optasses, datur enim optio et in absentem, vetares illum occidi a marito? quid interest, qua lege pereat, nisi quod modestius alienam legem interpellares quam tuam? 6  Tertiam fecit: cum quod utraque optat fieri non possit, an ea eligenda sit optio, qua ultio ad utramque perveniat. ait quae mortem optat: 'mea optio et te vindicat, tua me non vindicat; et hoc tibi mea optio praestat, quod +et+ mihi occiso raptore invidiam. ' illa respondet: 'optio tua me non vindicat: vindictam tu meam putas non fieri quod volo, fieri quod nolo? etiam contumeliosum mihi erit te dignam videri, in cuius honorem (occidatur, me indignam, in cuius honorem) servetur. isto modo et mea te vindicat: nempe lex duas poenas scripsit vitiatori; alteram passurus est. non eris inulta, nam raptor non erit impunitus: habebit poenam, indotatam uxorem. ' respondet eodem modo: morietur (utrique, tibi servabitur) sed non mihi. Quartam fecit quaestionem: si non potest utriusque rata esse optio, utra, quae (vale)at, dignior sit. ultimam non quaestionem sed tractationem (fecit: neminem) non raptorem impunitum futurum, si haec via impunitatis monst(ra)retur, ut, qui plures rapuisset, tutior esset; neminem non inventurum aliquam humilem, quae se in optionem commodaret. 7  FUSCUS ARELLIUS primam quaestionem hanc fecit: (an), qui duas rapuit, bav1554.26 v perire utique debeat: lex, inquit, quae dicit: RAPTA RAPTORIS AUT MORTEM OPTET AUT NUPTIAS de eis loquitur, qui singulas rapuerunt. non putavit quemquam futurum, qui una nocte raperet duas. non quaero, quid optetis; quod severissime optare potestis occupo: necesse est raptorem mori. quare? utrique raptae ultio debet contingere: utramque non potest ducere, utrique mori potest. una pars legis ad hunc raptorem pertinet, in qua mors est. putate enim utramque nuptias optasse: quid futurum est? in raptoris matrimonium ambitus erit. putate illum plures rapuisse quam duas: quid fiet? una nubet? nuptiae ad unam pertinebunt, mors ad omnes. qui duas rapuit, utique debet mori. quare? dicam. quod (quaeque) vult eligat: aut (mortem aut) nuptias optabunt aut altera mortem, altera nuptias; si nuptias (utraque aut altera mortem, altera nuptias) optaverint, non poterit fieri quod utraque volet. uno modo poterit fieri quod utraque volet: si utraque mortem optaverit. ergo fiat quo uno duae vindicari possunt. 8  hic tractavit: ne exemplum quidem utile esse non utique perire eum, qui duas rapuerit; nam hunc morem perniciosissimum civitati introduci, ut aliquis propter hoc non pereat, quia perire saepius meruit. reliquam partem controversiae Fuscus in haec divisit: utra optio honestior sit, utra iustior, utra utilior. CESTIUS hanc partem controversiae sic divisit: utra puella dignior sit, quae valeat; utra optione raptor dignior sit. Cestius et coniecturalem quaestionem temptavit: an haec cum raptore colluserit et in hoc rapta sit, ut huic opponeretur. 9  LATRO aiebat non quidquid spargi posset supiciose, id etiam vindicandum: colorem hunc esse, non quaestionem; eam quaestionem esse, quae impleri argumentis possit. Cestius aiebat et hanc posse impleri argumentis *** hunc sensum a Latinis iactatum NICETES dixit: ἑπὶ τὴν τρίτην νὺξ ἔκλινην . GLYCON dixit: *** DIOCLES CARYSTIUS dixit: *** hunc sensum VIBIUS RUFUS subtiliter dixit: volo tibi malam gratiam cum sponso tuo facere: habet amicam. in hac controversia dixit ALBUCIUS: ambulet in masculos. adeo nullum sine amatore vitium est, ut hoc quidam disertum putaverint; ego tamen magis miror hoc potuisse Albucium dicere quam aliquos potuisse laudare. Ex Latinis dixit TRIARIUS: gratulor vobis, virgines, quod citius illuxit. ARGENTARIUS dixit: quaeritis, quid isti finem rapiendi fecerit? dies. LATRO: iam se parabat in tertiam, nisi nox defecisset.Seneca Maior HOME


Seneca Maior, Controversiae, 1, Casus IV <<<     >>> Casus VI
monumenta.ch > Seneca Maior > 5

© 2006 - 2025 Monumenta Informatik